Głotowo, malownicza wieś położona na Warmii niedaleko Dobrego Miasta, przyciąga pielgrzymów już od wieków. To miejsce jest wyjątkowe ze względu na opowieść, która krąży pośród mieszkańców od XIV wieku.
Legenda głosi, że dawno temu pewien rolnik, pracując na swoim polu, natrafił na pozłacane srebrne cyborium, które zawierało nienaruszoną Hostię. Według opowieści, woły ciągnące pług nagle zatrzymały się i stanęły nieruchomo, a pole zostało oświetlone jasnym światłem, jak w południe. Woły klęczały, a w ich oczach można było dostrzec zdumienie i czcią skierowaną ku jednemu punktowi. To właśnie tam, między kawałkami ziemistymi, znaleziono to tajemnicze naczynie – cyborium, w którym znajdowało się nieskażone Ciało Chrystusa.
Historia Głotowa sięga odległych czasów, gdy wieś była częścią Warmii, graniczącą z Dobrym Miastem. Już od wieków wieś przyciągała pielgrzymów swoją historią i mistycznymi wydarzeniami. Początki Głotowa datowane są na XIV wiek, kiedy to wieś otrzymała swoje pierwsze wzmianki.
Od tamtego czasu popularność Głotowa jako miejsca pielgrzymkowego nieustannie wzrastała. Pielgrzymi z różnych zakątków zjeżdżają się tutaj, aby modlić się i szukać duchowej siły. Wiele osób odnotowało niezwykłe uzdrowienia i łaski otrzymane w sanktuarium w Głotowie.
Mimo przemijających wieków i trudności, jakie przyniosły wojny i epidemie, Głotowo nadal przyciąga pielgrzymów swoją atmosferą pokoju i duchowej harmonii. To miejsce, gdzie można zbliżyć się do Boga i doświadczyć cudów, które się tu dokonują.
Głotowo, położone na pograniczu dawnych plemiennych krain Pogezanii i Warmii, ma bogatą historię według kronikarza krzyżackiego Piotra z Dusburga z XIII i XIV wieku. W 1278 roku Pogezania została ostatecznie podbita przez Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, znanych jako Krzyżacy. Wielu Prusaków, zamieszkujących te tereny, uciekło wtedy na Litwę, a opuszczone wsie zaczęli zasiedlać osadnicy sprowadzeni przez Krzyżaków, głównie ze Śląska.
Najstarsze wzmianki o Głotowie, a właściwie o ziemi głotowskiej, pochodzą z 1290 roku. Wtedy powstał pierwszy drewniany kościół św. Andrzeja. Głotowo zostało formalnie uznane za miejscowość lokacyjną w 1313 roku, dzięki dokumentowi wystawionemu przez warmińskiego biskupa Eberharda z Nysy, który zmarł w 1326 roku.
Gdy brak śladów materialnych, zapisków czy dokumentów, niepisana tradycja i legenda często wkraczają na scenę, przekazując opowieści z zamierzchłych czasów. Tak jest również w przypadku Głotowa, gdzie historia z 1300 roku wspomina o najeździe pogańskich Litwinów na miasteczko. Być może towarzyszyli im Prusi, którzy niedawno zostali wygnani z Pogezanii i starali się powrócić na rodzinne ziemie.
W tamtych czasach Głotowo zamieszkiwali zarówno potomkowie pogańskich Prusaków, którzy przyjęli chrzest, jak i nowi osadnicy. Gdy zauważono zbliżające się niebezpieczeństwo, jeden z mieszkańców postanowił wynieść cyborium z Najświętszym Sakramentem z kościoła parafialnego i zakopać je niedaleko świątyni, w ziemi. Niestety wieś została doszczętnie spalona, spłonął także kościół. Większość mieszkańców została zabita, a ci, którzy uratowali się uciekając do lasu, nie byli świadomi ukrycia Najświętszego Sakramentu…
Po wielu latach to właśnie rolnik, podczas orki, odnalazł kielich-cyborium. Kiedy wieść o tym niezwykłym znalezisku rozeszła się wśród mieszkańców, przybył kapłan i w uroczystej procesji przeniesiono puszkę z Hostią do kościoła w Dobrym Mieście, oddalonym o 6 km od Głotowa.
Jednak Opatrzność miała inne plany. Po pewnym czasie, według starożytnej legendy, Hostia w tajemniczy sposób powróciła do miejsca, gdzie została ukryta!
Uznano to za znak Boży, aby na miejscu spalonego kościoła św. Andrzeja wzniesiono nowy, murowany kościół ku czci Bożego Ciała z cegły i kamienia.
Najstarsze zapiski odnoszące się do „nadzwyczajnych wydarzeń” w Głotowie, późniejszych cudów i otrzymanych łask za sprawą Najświętszego Sakramentu, pochodzą z dokumentu erekcyjnego wystawionego dla kolegiaty w sąsiednim Dobrym Mieście w 1347 roku przez biskupa warmińskiego Hermana z Pragi, który zmarł w 1349 roku w Ornecie. Niedługo potem wieś została zniszczona przez kolejny najazd litewski w 1356 roku. Jednak już po 6 latach biskup warmiński Jan II Stryprock (ok. 1300 – 1373, Awinion) przywrócił przywilej lokacyjny dla Głotowa… Wieś odbudowała się, a wraz z nią powstał kościół Bożego Ciała.
Od tego momentu popularność Głotowa jako celu pielgrzymek stale rosła, zwłaszcza po włączeniu Warmii do Rzeczypospolitej w 1466 roku. Wielu pielgrzymów doświadczało niezwykłych uzdrowień, a opuszczając sanktuarium, byli pełni łask, które im tam zostały udzielone przez Opatrzność…
Kult Najświętszego Sakramentu w Głotowie nie uległ zachwianiu nawet w okresie protestanckiej reformacji. Istnieje jedno wyjątkowe zdarzenie związane z miejscowym sanktuarium, które przyczyniło się do tego. Pod koniec 1596 roku skradziono konsekrowaną Hostię z sakramentarium, specjalnego miejsca do przechowywania Najświętszego Sakramentu, które pełniło rolę podobną do tabernakulum. Po około pół roku Hostię odnaleziono pod mostem między Dobrym Miastem a wsią Praślity, oddaloną o 6 km. Została znaleziona nietknięta…
Nawet w czasie wojen szwedzkich w XVII i XVIII wieku oraz podczas nawiedzania epidemii na tych terenach, kult pątniczy nie ucierpiał, szczęśliwie omijając Głotowo. Pomimo tego, wieś doświadczyła klęski, gdy w 1709 roku została dotknięta straszną dżumą, co spowodowało wyludnienie…
W miarę upływu czasu niewielki kościół z XV wieku przestał wystarczać… W pierwszej połowie XVIII wieku wybudowano nową barokową świątynię – Sanktuarium Najświętszego Sakramentu – która służy wiernym do dziś. Powstał nowy ołtarz główny, a ołtarze boczne pochodziły ze starego kościółka. Wnętrze sanktuarium ukazuje teologię Eucharystii. W 1722 roku kamień węgielny wmurował biskup warmiński Teodor Andrzej Potocki, a w 1726 roku sanktuarium zostało konsekrowane przez jego następcę, biskupa Krzysztofa Andrzeja Jana Szembka.
W XIX wieku Głotowo doświadczyło trudności. Wieś utraciła status kolegiaty w 1810 roku na skutek sekularyzacji dóbr kościelnych zarządzonej przez pruski rząd. Następnie w 1819 roku część świątyni strawił pożar. Wzrastała również presja protestancka, osiągając kulminację w tzw. „Kulturkampfie” w drugiej połowie XIX wieku, co prowadziło do ograniczenia roli Kościoła katolickiego w społeczeństwie…
Jednak w drugiej połowie XIX wieku w pobliżu kościoła powstała Kalwaria Warmińska. Pomysłodawcą jej budowy był bogaty mieszkaniec Głotowa, Jan Merten, który przywiózł kamienie z Drogi Krzyżowej w Jerozolimie, aby umieścić je w kaplicach-stacjach. Pomimo trudności z nabyciem ziemi, Merten sam wykupił ponad siedem hektarów gruntu i przekazał je Kościołowi. Budowa Kalwarii trwała 16 lat i zaangażowała około 70 tysięcy osób. W 1893 roku Kalwarię poświęcił biskup warmiński Andrzej Thiel, a dwa lata później papież Leon XIII wydał przywilej odpustu dla pielgrzymów.
W 2006 roku kościół pw. Najświętszego Zbawiciela został obrabowany z cennych dzieł sztuki, a główny ołtarz uległ bezczeszczeniu. Miejsce, gdzie według tradycji znaleziono kielich z Najświętszym Sakramentem, znajduje się pod mensą ołtarzową lewego bocznego ołtarza poświęconego Najświętszemu Sercu Jezusa w sanktuarium Głotowskim. Przechowywana i wystawiana jest kopia oryginalnego cyborium oraz drewniany feretron z klęczącymi przed kielichem wołami, który upamiętnia wydarzenie sprzed wieków.